By Dr Andy Richardson BVSc CertAVP(ESM) MRCVS, NAF Veterinary Director
Een ontsteking is de natuurlijke reactie van het lichaam op blessures en infecties. In de beginfase zorgt het zelfs voor bescherming tegen verdere schade.
Er zijn twee soorten ontstekingen: acuut en chronisch.
Acute ontstekingen zijn ons het meest bekend. Het immuunsysteem stuurt een legertje witte bloedcellen om het aangedane gebied te beschermen en omsingelen waardoor er zichtbare roodheid, zwelling en warmte ontstaat. Op celniveau infiltreert het lichaam het gebied met witte bloedcellen die en infectie helpen bestrijden. De zwelling, roodheid en pijn zijn ook signalen aan de hersenen zodat die weten dat het gebied beschermd moet worden, waardoor er minder kans op verdere schade aan het weefsel is. Zonder acute ontstekingen zouden blessures kunnen verergeren en simpele infecties zouden dodelijk kunnen zijn.
Een chronische ontsteking is complexer en daardoor moeilijker om uit te leggen. Een chronische ontsteking is een langdurig proces en veel van de effecten zijn minder duidelijk en moeilijker om waar te nemen.
Chronische ontsteking kan worden veroorzaakt door verschillende ziekteprocessen, waaronder:
Waar acute ontstekingen nuttig zijn, worden chronische ontstekingen in verband gebracht met het ontstaan van vele secundaire ziekten bij de mens, zoals diabetes, hart- en vaatziekten en kanker. In essentie kan een chronische ontsteking zowel de oorzaak als gevolg zijn van verschillende ziekteprocessen in het lichaam. Het kan in een specifiek gebied beginnen, maar wanneer het onbehandeld blijft kan het in het hele lichaam negatieve consequenties hebben.
Dit kan voorkomen wanneer de normale ontstekingsreactie in het lichaam langer duurt of heftiger is dan nodig is. Wat begint als een nuttig verdedigingsmechanisme kan een chronisch probleem worden. Het immuunsysteem scheidt normaalgesproken pro-inflammatoire cytokinen af. Dat zijn chemische boodschapper-eiwitten, waaronder interleukines (IL) en tumornecrosefactor (TNFα). Deze cytokinen zijn belangrijk voor het vooroorzaken van een gunstige fysiologische reactie op infecties of letsel en leiden tot een succesvol herstel, maar overmatig vrijkomen van cytokinen kan het tegenovergestelde effect hebben.
Een ontsteking kan weliswaar in een deel van het lichaam beginnen, maar bij een overmatige ontstekingsreactie komen stoffen vrij in de circulatie door het hele lichaam waar ze niet nodig zijn. Dit proces kan schadelijk zijn voor het paard.
Er is een stuk minder onderzoek gedaan naar chronische ontstekingen bij paarden, maar ze zijn vaak betrokken bij veel voorkomende ontstekingsziekten die moeilijk te behandelen kunnen zijn, zoals:
Voorkomen van chronische ontstekingen
In andere diersoorten is obesitas geïdentificeerd als een risico verhogende factor voor het ontstaan van chronische ontstekingen en secundaire ziekten zoals hierboven genoemd.
Daarom is het belangrijk dat we aandacht besteden aan de Body Condition Score en fitheid van het paard. Basisvoorwaarden kunnen zijn:
Behandeling
Als je lang aanhoudende symptomen waarneemt, zoals verminderde eetlust, koorts, lome uitstraling, verandering in de samenstelling van de mest of urine (kleur, substantie), raadpleeg dan je dierenarts.
Eventuele onderliggende ziektes moeten adequaat worden behandeld, en het is belangrijk om in nauw contact te blijven met je dierenarts om regelmatig controles te laten uitvoeren en verdere behandeling te bespreken.
Hoe kan een acute ontsteking worden behandeld? Een acute ontsteking kan goed worden behandeld met korte perioden van ontstekingsremmende medicatie. Dit zal er waarschijnlijk een zijn van een van de volgende soorten:
Langdurig gebruik van bovengenoemde ontstekingsremmers kunnen negatieve effecten hebben en dit moet uitvoerig worden besproken met de dierenarts.
Enkele van de mogelijke ongewenste effecten van NSAIDs kunnen maagzweren en diarree zijn. Daarbij kunnen langdurig hoge doseringen zorgen voor schade aan de nieren. Er is tegenstrijdig bewijs voor het verband tussen het gebruik van corticosteroïden en hoefbevangenheid. Hoewel dit type medicatie erg effectief is als eerstelijnsbehandeling voor veel ontstekingen, kan het in verband worden gebracht met hoefbevangenheid. Het risico is laag maar wordt groter bij zwaarlijvige paarden of paarden met PPID en EMS als onderliggende ziekte. Het risico kan ook groter worden bij langdurige toediening in hoge doseringen.
Chronische ontstekingen zijn van nature een langdurig probleem en het stelt dierenartsen voor een uitdaging om een doeltreffende behandeling te vinden. Zoals hierboven al eerder genoemd kunnen beweging en een aangepast dieet erg effectief zijn.
Wat ook steeds belangrijker wordt is het gebruik van natuurlijke antioxidanten. Paarden in het wild eten van nature een verscheidenheid aan planten. Moderne weilanden hebben vaak een gebrek aan diversiteit van verschillende plantensoorten. Planten zijn een uitstekende bron van antioxidatnen zoals carotenoïden, flavonoïden en polyfenolen.
Antioxidanten verminderen de ongewenste vrije radicalen of reactive oxygen species (ROS) die ontstaan tijdens periodes van chronische ontsteking. ROS vallen gezonde weefsels aan en genereren meer vrije radicalen zodat het proces van ongewenste kettingreactie wordt. Antioxidanten werken door een elektron af te staan en ROS te stabiliseren, waardoor de voordurende productie van vrije radicalen wordt voorkomen.
Als het dieet van je paard te weinig diversiteit aan begrazing en verschillende planten biedt kan aanvulling met plantaardige antioxidanten zeer nuttig zijn.
