By Dr Andy Richardson BVSc CertAVP(ESM) MRCVS, NAF Veterinary Director
Het probleem
Aanhoudende jeuk is een van de meest frustrerende aandoeningen voor zowel paarden, hun eigenaren en dierenartsen. De oorzaak achterhalen en de symptomen bestrijden kunnen een behoorlijke uitdaging zijn.
Jeuk kan bij paarden de volgende potentiële consequenties hebben, waaronder:
De oorzaak
Er zijn veel mogelijke oorzaken voor huidirritaties bij paarden:
Allegenen, overgevoeligheid en uricaria
Een allergeen is een stof die een allergische reactie veroorzaakt. Allergenen zijn doorgaans ongevaarlijke stoffen die een reactie kunnen uitlokken bij gevoelige individuen. Dit proces begint in het immuunsysteem en resulteert in een abnormale reactie die overgevoeligheid wordt genoemd. Bij allergenen die huidproblemen veroorzaken is die reactie vaak jeuk, bulten of zwellingen in de huid die urticaria wordt genoemd.
Zomereczeem
Wat is het?
Paarden met langdurige jeuk gedurende het voorjaar en in de zomermaanden worden meestal getroffen¹ door een vorm van overgevoeligheid voor insectenbeten, ook wel bekend als zomereczeem. Zomereczeem wordt veroorzaakt door allergie voor het speeksel van de Culicoides mug. De Culicoides mug komt over de hele wereld voor, met als enige uitzondering IJsland¹.
Er is een sterk seizoensgebonden verband tussen zomereczeem en de seizoensgebonden actieve periode van de Culicoides mug. Hierdoor komt deze aandoening alleen voor van het late voorjaar tot in het late najaar. In hardnekkige gevallen kunnen de klinische symptomen ook in de wintermaanden aanwezig zijn, hoewel andere oorzaken van huidirritatie gedurende het hele jaar ook moeten worden overwogen.
Diagnose
Een diagnose ‘zomereczeem’ wordt meestal gesteld door een combinatie van aanwezigheid van de culicoides mug, het seizoensgebonden karakter van de symptomen en de klassieke plaatsen waar het paard ernstig jeuk heeft. Bloedonderzoek of een intradermale test kunnen ook nuttig zijn, al zijn de resultaten hiervan niet altijd nauwkeurig.
Klinische symptomen
Typische klinische symptomen van zomereczeem zijn het gevolg van de extreme jeuk en het letsel wat het paard zichzelf kan toebrengen in een poging ervan af te komen. Denk hierbij aan:
Management
Een manier om zomereczeem te voorkomen is door ervoor te zorgen dat het paard niet gebeten kan worden door de mug. In de praktijk is dit echter extreem moeilijk. Dit komt doordat de reactie wordt veroorzaakt door een allergische reactie op het speeksel en de jeuk kan worden veroorzaakt door slechts enkele beten. Het paard kan in een insectvrije stal worden gehouden gedurende de dag. Een ventilator die zorgt voor extra luchtstromen kan hierbij helpen omdat de Culicoides mug geen sterke vlieger is. Daarbij is regelmatig gebruik van een insect werende spray aan t raden.
Wat betreft de behandeling van de symptomen wanneer deze zich voordoen bestaat de primaire farmaceutische behandeling uit het gebruik van corticosteroïden. Echter kan langdurig gebruik van corticosteroïden ook in verband worden gebracht met bijwerkingen. Daarom moeten paarden die met corticosteroïden worden behandeld goed in de gaten worden gehouden. Met name wanneer het paard symptomen van hoefbevangenheid² laat zien is het belangrijk om actie te ondernemen.
Natuurlijke plantaardige antioxidanten en ondersteuning van de anti-inflammatoire respons worden gebruikt om de ernst van huidirritaties te beheersen en de intensiteit van de klinische symptomen te verlichten.
Omgaan met een paard of pony met jeuk
Sommige huidirritaties kunnen eenvoudig worden vastgesteld en voor deze aandoeningen bestaat vaak een specifieke en effectieve behandeling. Voorbeelden hiervan zijn onder andere ectoparasieten zoals luizen en mijten of schimmelachtige aandoeningen zoals ringworm.
Huidaandoeningen veroorzaakt door een allergie zijn vaak moeilijker te diagnosticeren en behandelen. Zoals hierboven al aangegeven is ook zomereczeem een bepaalde vorm van een allergische huidaandoening.
Als de oorzaak van de allergische huidaandoening kan worden vastgesteld, zal het wegnemen van dit specifieke allergeen de meest effectieve manier van behandelen zijn. De realiteit is echter dat het vaststellen van het allergeen erg moeilijk kan zijn. Bij een exclusietest worden potentiële allergenen in de omgeving van het paard weggehaald en wordt het paard in de gaten gehouden om te zien of er een verbetering optreedt in de ernst van de symptomen. Echter kan dit een lange en frustrerende aanpak zijn. Serum- en intradermale allergeentests kunnen worden gedaan, hierbij wordt gezocht naar het specifieke allergeen, maar het is geen exacte wetenschap en de resultaten kunnen dubbelzinnig zijn waarbij vaak meerdere allergenen als oorzaak worden aangewezen. Zelfs als het betreffende allergeen kan worden vastgesteld kan het in de praktijk onmogelijk zijn om dit helemaal uit de omgeving van het paard te verwijderen – de Culicoides mug die zomereczeem veroorzaakt is hiervan een goed voorbeeld.
Wat zijn dan de opties voor het beheersen en verlichten van de allergische huidziekte als het allergeen niet weggehaald kan worden?
Traditioneel is de belangrijkste farmaceutische behandeling het gebruik van corticosteroïden. Corticosteroïden onderdrukken de immuunrespons en verminderen daardoor de intensiteit van de jeuk. Langdurig gebruik van corticosteroïden moet met zorg worden overwogen en besproken met de dierenarts vanwege het risico op bijwerkingen, vooral omdat per individu het risico op bijwerkingen verschillend is. Onderzoek naar de link tussen het gebruik van corticosteroïden en hoefbevangenheid is nog gaande, maar er bestaat zorg dat dit in sommige gevallen ernstige problemen kan veroorzaken, met name bij langdurig gebruik.
Er wordt ook onderzoek gedaan naar het mogelijke effect van adaptogene kruiden om een normale immuunrespons te ondersteunen en zo een extra optie te bieden bij het verlichten van de klachten. Hoewel verder onderzoek bij paarden nodig is, heeft een onderzoek van een Amerikaans Veterinair College naar een synergetische mix van kruiden voor de regulering van allergische huidziekten bij honden veelbelovende resultaten opgeleverd³.
Bronnen:
